حالات امام رضا در نماز

---

‌حالات امام رضا (علیه‌السّلام) در نماز، همانند اجداد طاهرینش (علیهم‌السّلام) با نزدیک شدن اوقات نماز، رنگ از رخسار پریده و در زمان خودشان خائف‌تر نسبت به خدا کسی یافت نمی‌شد.

۱ - دائم‌الذکر بودن امام رضا

---

شیخ صدوق از جابر بن ابی‌الضّحاک، روایت کرده است که گفت: مامون مرا فرستاد تا حضرت رضا (علیه‌السّلام) را از مدینه به مرو آوردم، و امر کرد مرا که آن جناب را از راه بصره و اهواز و فارس حرکت دهم و از طریق قم نبرم او را، و نیز امر کرد که آن جناب را در شب و روز حفظ کنم تا به او برسانم، پس من در خدمت آن حضرت بودم، از مدینه تا به مرو، به خدا سوگند که مردی را مثل آن حضرت در تقوا و کثرت ذکر خدا در جمیع اوقات خود، و شدّت خوف از حق تعالی ندیدم.

۲ - نماز صبح حضرت

---

و عادت آن جناب چنان بود که چون صبح می‌شد، نماز صبح را اداء می‌کرد، و بعد از سلام نماز در مصلّای خود می‌نشست و پیوسته تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل می‌گفت، و صلوات بر حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و آل رسول (علیهم‌السلام) می‌فرستاد تا آفتاب، طلوع می‌کرد پس از آن به سجده می‌رفت و سجده را چندان طول می‌داد تا روز بلند می‌شد پس سر از سجده برمی‌داشت و با مردم حدیث می‌کرد و ایشان را موعظه می‌فرمود، تا نزدیک زوال آفتاب.

۳ - نماز ظهر و عصر حضرت

---

پس از آن وضوی خود را تجدید می‌نمود، و به مصلّای خود عود می‌کرد، و چون زوال می‌شد برمی‌خاست و شش رکعت نافله ظهر می‌گذاشت و قرائت می‌کرد در رکعت اوّل بعد از حمد سوره «قل یا ایها الکافرون» در رکعت دوم و چهار رکعت دیگر بعد از حمد «قل هو الله احد» می‌خواند، و در هر دو رکعتی سلام می‌داد، و پیش از رکوع رکعت دوم بعد از قرائت قنوت می‌خواند و چون از این شش رکعت فارغ می‌شد، برمی‌خاست و اذان نماز می‌گفت و دو رکعت دیگر نافله بعد از اذان به جا می‌آورد، پس از آن اقامه نماز می‌گفت و شروع به نماز ظهر می‌کرد، و چون سلام نماز می‌داد، تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل می‌گفت خدا را آنچه خواسته باشد پس سجده شکر بجا می‌آورد، و در سجده صد مرتبه می‌گفت: «شکراً لله»، پس سر بر می‌داشت و برمی‌خاست برای نافله عصر، پس شش رکعت نماز نافله به جا می‌آورد و در هر دو رکعت بعد از حمد سوره «قل هو الله احد» می‌خواند، و در هر رکعتی قنوت می‌خواند و سلام می‌گفت، و چون فارغ می‌شد از این شش رکعت اذان نماز عصر می‌گفت، پس دو رکعت دیگر نافله عصر را با قنوت بجا می‌آورد، پس اقامه می‌گفت و شروع می‌کرد به نماز عصر و چون سلام می‌داد تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل می‌گفت خدا را آنچه خواسته باشد، پس به سجده می‌رفت و صد مرتبه می‌گفت: «حمداً لله».

۴ - نماز مغرب حضرت

---

و چون روز به پایان می‌رسید و آفتاب غروب می‌کرد، وضو می‌گرفت و اذان و اقامه می‌گفت و سه رکعت نماز مغرب را اداء می‌کرد و در رکعت دوم پیش از رکوع و بعد از قرائت قنوت می‌خواند، و چون سلام نماز می‌داد، از مصلّای خود حرکت نمی‌کرد، و تسبیح و تحمید و تهلیل می‌گفت خدا را آنچه خواسته باشد، پس سجده شکر به جا می‌آورد، و پس سر از سجده برمی‌داشت و با کسی تکلّم نمی‌کرد، تا برخیزد، و چهار رکعت نماز نافله به دو سلام با قنوت به جا آورد، و در رکعت اوّل از این چهار رکعت حمد و «قل یا ایها الکافرون» و در رکعت دوم حمد و توحید می‌خواند، و چون از این چهار رکعت فارغ می‌شد، می‌نشست و تعقیب می‌خواند، پس افطار می‌کرد.

۵ - نماز عشاء حضرت

---

و کمی مکث می‌فرمود، تا قریب ثلث شب، پس بر می‌خاست و چهار رکعت عشاء را به جا می‌آورد، با قنوت در رکعت دوّم و پس از سلام در مصلای خود می‌نشست و ذکر خدا را بجا می‌آورد تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل می‌گفت و بعد از تعقیب سجده شکر به جا می‌آورد، پس به رختخواب می‌رفت.

۶ - نماز شب حضرت

---

و چون ثلث آخر شب می‌شد، از فراش خواب بر می‌خاست و در حالی که مشغول بود به تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل و استغفار، پس مسواک می‌کرد، و وضو می‌گرفت و مشغول هشت رکعت نماز نافله شب می‌شد، به این طریق که بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، و در رکعت اول آن، یک مرتبه حمد و سه مرتبه قل هو الله احد می‌خواند و بعد از این دو رکعت، چهار رکعت نماز جعفر بجا‌ می‌آورد و از نماز شب حساب می‌کرد، و چون از این شش رکعت فارغ می‌شد، دو رکعت دیگر را به جا می‌آورد و در رکعت اول حمد و سوره «تبارک الملک» و در رکعت دوم حمد و سوره «هل اتی علی الانسان» می‌خواند و چون سلام نماز می‌داد برمی‌خاست و دو رکعت نماز شفع بجای می‌آورد و در هر رکعت بعد از حمد سه مرتبه سوره «قل هو الله احد» می‌خواند و در رکعت دوم، قنوت می‌خواند، و چون از نماز شفع فارغ می‌شد، برمی‌خاست و یک رکعت نماز وتر را به جای می‌آورد و در این رکعت بعد از حمد سه مرتبه «قل هو الله احد» و یک مرتبه «قل اعوذ برب الفلق» و یک مرتبه «قل اعوذ بربّ النّاس» می‌خواند، پس شروع می‌کرد به خواندن قنوت، می‌خواند: «اللّهم صلّ علی محمّد و آل محمّد اللّهم اهدنا فیمن هدیت و عافنا فیمن عافیت و تولنا فیمن تولّیت و بارک لنا فیما اعطیت و قنا شرّ ما قضیت فانّک تقضی و لا یقضی علیک انه لا یذل من والیت و لا یعزّ من عادیت تبارکت ربّنا و تعالیت»، پس هفتاد مرتبه می‌گفت: «استغفر الله و اسئله التّوبة» و چون سلام نماز می‌داد می‌نشست، به جهت خواندن تعقیب و چون فجر نزدیک می‌شد برمی‌خاست برای دو رکعت نافله فجر و در رکعت اوّل حمد و «قل یا ایها الکافرون» و در رکعت دوم حمد و توحید می‌خواند، و چون فجر طلوع می‌کرد، اذان و اقامه می‌گفت، و دو رکعت فریضه صبح را بجا می‌آورد و چون سلام نماز می‌گفت تعقیب می‌خواند تا طلوع آفتاب، پس دو سجده شکر به جا می‌آورد، و چندان طول می‌داد تا روز بالا آید.

۷ - پانویس

---